Hepimiz Devlet, devlet deriz de devletin ne olduğunu pek merak etmeyiz. Her şeyi devletle anlamlandırırız ama neden ilişkilendirdiğimizi sorgulamayız. İnsanlık tarihi boyunca birçok devlet gelmiş geçmiştir. Devletin ne olduğu, amacının ve şeklinin ne olacağı tarih boyunca sürekli konuşulmuştur. Yaklaşık 2500 yıl önceki antik yunan düşünürlerin en çok önem verdiği konulardan birisi de devlet yapısının ne olduğu ve ideal devlet düzenin nasıl olacağı konusudur. Bu düşünürlerin en popüleri Platon dur ve Platon’a göre toplum insanın doğal ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir araya gelmesinden oluşur. Bu nedenle toplum veya toplum düzeni anlamına gelen devlet de doğal ve tıpkı bir organizma gibi canlıdır. Bu sebeple İlkçağ siyaset anlayışında insanın da doğal olarak toplumsal bir varlık olduğu ortaya çıkar. Platon’a göre devlet denilen mekanizma büyütülmüş insandır. (Platon (2000). Devlet. İstanbul: Türkiye İş Bankası) Platon’un hocası Sokrates’e göre ise devletin varlık sebebi iyilik ve adalettir.

            872-950 yılları arasında yaşamış Türk-İslam filozofu Farabi’ye göre her insanın belli ihtiyaçları vardır. Ve bu ihtiyaçlarını yerine getirebilmek içi başka insanlara ihtiyaç duyarlar. Bundan dolayı her insan, doğası gereği ulaşması gereken mükemmelliğe başkalarıyla bir araya gelerek yardımlaşma yoluyla ulaşabilir. İşte bu bir araya gelişler sonucunda toplumlar oluşur. (Farabi. (2020). İdeal Devlet. (Çeviren: Ahmet Aslan) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

            Velhasıl insanlık tarihi boyunca toplumlar devlet kurmuş ve zamanın şartlarına göre anlam yüklemiş, tarifler getirmiştir. Bugün Devlet için toplumun siyasal örgütlenişi diyebildiğimiz gibi, toprak bütünlüğüne bağlı olarak siyasal bakımdan örgütlenmiş millet veya milletler topluluğunun oluşturduğu tüzel varlıktır da diyebiliriz.

            Neden bunları anlatıyorum? Çünkü devleti tanımadan memurunu anlayamayız!

            Asli devlet memurluğuna atanarak göreve yeni başlayan devlet memurları 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 6.maddesine göre yemin ederler ve bu yeminle devlet memurları, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına sadakatle bağlı kalmak ve milletin hizmetinde Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını sadakatle uygulamak zorundadırlar. Devlet memurları bu hususu “Asli Devlet Memurluğuna” atandıktan sonra en geç bir ay içinde kurumlarınca düzenlenecek merasimle yetkili amirlerin huzurunda yapacakları yeminle belirtirler ve özlük dosyalarına konulacak aşağıdaki “Yemin Belgesi” ni imzalayarak göreve başlarlar.
“Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına, Atatürk İnkılap ve İlkelerine, Anayasada ifadesi bulunan Türk Milliyetçiliğine sadakatle bağlı kalacağıma; Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını milletin hizmetinde olarak tarafsız ve eşitlik ilkelerine bağlı kalarak uygulayacağıma; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyip, koruyup bunları geliştirmek için çalışacağıma; insan haklarına ve Anayasanın temel ilkelerine dayanan milli, demokratik, laik, bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilerek, bunları davranış halinde göstereceğime namusum ve şerefim üzerine yemin ederim.”

            Ayrıca aynı kanunun 7. maddesine göre devlet memurları tarafsız olur ve sadece devlete bağlıdır. Tarafsızlık ve devlete bağlılık: Madde 7 – Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar.

            Devlet memurları her durumda Devletin menfaatlerini korumak mecburiyetindedirler. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına ve kanunlarına aykırı olan, memleketin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan Türkiye Cumhuriyetinin güvenliğini tehlikeye düşüren herhangi bir faaliyette bulunamazlar. Aynı nitelikte faaliyet gösteren herhangi bir harekete, gruplaşmaya, teşekküle veya derneğe katılamazlar, bunlara yardım edemezler.

            Bütün bunları burada neden hatırlattığıma gelecek olursak…

            Herkesin kendine göre bir fikri ve düşüncesinin olması gayet doğaldır. Zaten herkes aynı düşünmek ve bir taraf olmak zorunda da değildir. Demokratik kurallar çerçevesinde kişi kendisini ifade ettiğini düşündüğü meşru bir siyasal partiye gidip usul ve kurallar çerçevesinde oyunu kullanır ve iradesini ortaya koyar. Bu her Türk vatandaşının en doğal hakkıdır. Engellenemez!

            Lakin insana yakışan aklıyla hareket etmektir. Akıl da kuralları işletmek, başkalarının yaşam hakkına, düşüncesine, seçimlerine saygı duymayı gerektirir. Aklın egemen olmadığı toplumlarda kargaşa ve anarşi olur. Biliyorum ki hiç birimiz bunu istemeyiz.

            Devlet memuru kanun uygulayıcısıdır. Yetkili ve meşru iradelerce beyan edilen hükümlerin icrasıyla görevlidir. Dolayısıyla kendi duygu, düşünce, his ve inançları çerçevesinde hareket edemez. Kendisinden istenilen kamu hukukunun gereği olan eylem ve davranışlarda bulunmak durumundadır. Aksi bir tutum ve davranış suç teşkil eder. Bu nedenle devlet memuru sorumluluğunu ve görevini eksiksiz ve tarafsız yerine getirmelidir.

            Kamu hizmeti gören bürokrasinin taraf olması, yukarıda anılan ilke ve kurallara uymayan ve ehil olmayanlara teslim edilmesi,  kamu yararından ziyade, kendisi ya da başkalarına hizmet etmesi, ehliyetli insanların iş başına getirilmemesi, hak ve hukuk göz ardı edilerek partizanca atamalar sonucunda göreve gelenlerin sorumluluktan ve görevinin gereğini yerine getirmekten kaçınması, topluma afet olarak dönmektedir. Nihayetinde devlet memuru alçalmadan yükselebileceği bir sistemin içerisinde faaliyetlerini yürütebilmelidir.

            Akıldan çıkartılmaması gereken en önemli husus, devleti yöneten iktidarda kim bulunursa bulunsun gerçekte bilginin, adaletin, erdemin ve doğruluğun hüküm sürmesidir. Bu anlayışın hayata geçmesi kamu hizmeti gören her düzeydeki insanın ilkeli, sorumlu ve vicdanlı hareket etmesiyle mümkündür. Çünkü devletin dini adalet, mezhebi özgürlük, meşrebi eşitlik, tarikatı medeniyet, ırkı insanlıktır.

            Son söz… Bütün bu tanımlardan, tarihi birikim ve nedenlerden dolayı devleti işleten memurların görevlendirilmesi yeteneğe göre verilmelidir. Bu memurların memuriyete alınmaları, sınav ve şartları meşru yollardan olmalıdır. Çünkü adı üstünde “Devlet Memurluğu” dur verilen. Hükümetlerin memuru olmaz! Seninle sözleştiği için memur yaptığın kişi ancak ve ancak sana hizmet eder. Oysa devlet memurundan beklenen yukarıdaki yemininden de anlaşılacağı üzere kamuya hizmet etmesidir… Ehliyeti ve Liyakati bitirirseniz siz de bitersiniz…

            Vesselam…

*

Hüseyin KANZA