Üniversite sınavları öğrencilerin ileride yapacağı mesleği ve yaşam tarzını belirlemede kritik bir aşamadır.Öğrenci bu sınav aracılığıyla hem kendisinden beklentilerini hem de çevresinin beklentileri karşılamaya çalışır.Sınav sonucuyla birlikte beklenen düzeyde başarının gelmemesi ihtimali öğrenci üzerinde kaygıya sebep olabilir.
Bilinenin aksine kaygı belirli bir seviyede olduğunda ve kontrol edilebildiğinde öğrenci için zararlı değidir.Orta seviyede bir sınav kaygısı öğrenci için gereklidir;sınav anında zihinsel uyanıklığı arttırır,öğrencinin dikkatini toplanmasına yardımcı olur.Ancak kaygı seviyesinin yüksek olması öğrencinin bildiklerini sınav esnasında etkili bir sekilde kullanmasına engel olduğu için başarı seviyesinin düşmesine yol açabilir.
Sınav anında yoğun kaygı fiziksel ve duygusal bazı belirtilerle kendini gösterir.Zihinsel belirtiler arasında dikkat dağınıklığı, düşüncelerin karışması ve bilinen bilgilerin hatırlanamaması yer alır. “Yapamayacağım” ve “Her şey boşa gitti” gibi olumsuz düşünceler, öğrencinin motivasyonunu zayıflatır. Fiziksel olarak ise kalp çarpıntısı, terleme, nefes daralması, mide bulantısı ve baş dönmesi gibi tepkiler sıkça yaşanır. Ayrıca sınav sırasında bazı sorulara takılma, panikle soruları atlama ya da sınavı erken teslim etme gibi davranışlar da gözlemlenir.
Öğrenci sınav anında kaygıyla nasıl başa çıkabilir?
Derin Nefes Al, Zihnini Toparla
Sınav anında vücut alarm verir; nefes hızlanır, kalp çarpar. Böyle anlarda yapılacak ilk şey, kısa bir mola alıp derin nefes almaktır. 4 saniye nefes al, 2 saniye tut, 6 saniyede ver. Bu teknik, bedenin “tehlike yok” sinyali göndermesini sağlar ve zihni sakinleştirir.
Düşünceyi Yönlendir, Telaşı Azalt
Sınav sırasında “Yapamazsam ne olur?” gibi düşünceler yaygınlaşır. Bu tür olumsuz iç sesler performansı düşürür. Bunun yerine kendine şunu söyle: “Ben bu ana hazırlandım. Şimdi elimden geleni yapma zamanı.” Zihin bu telkinle toparlanır.
Zorlanırsan Takılma, Devam Et
İlk sorular zor gelirse moral bozulabilir. Ancak unutulmamalıdır ki soruların sırası, zorluk sırası değildir. Takıldığın soruyu geç. Kolayları çözerek başla, özgüven kazan. Bu taktik, kaygıyı azaltır ve zihinsel akışı hızlandırır.
Zamanı Yönet, Panikten Kaçın
Dakikalar ilerledikçe zaman kaygısı artabilir. Bölüm başında kaç dakika harcayacağını kabaca belirlemek faydalı olur. Her soruya takılı kalmak yerine “Şu an en verimli hareket ne olurdu?” diye kendine sor. Bu yaklaşım panik yerine planlama getirir.
Sınav günü aileler öğrenciye nasıl destek olabilir?
Sınav yaklaştıkça öğrencinin zihni zaten meşguldür. “Hazır mısın?”, “Eksik konun kaldı mı?” gibi sorular, iyi niyetle söylense bile baskı yaratabilir. Bunun yerine, “Elinden geleni yaptın, seninle gurur duyuyoruz” veya “Bundan sonrası senin sakinliğin, bilgine güven” gibi destekleyici cümleler çok daha faydalıdır.
Evdeki gerginlikten, yüksek sesli konuşmalardan kaçınmak önemlidir. Öğrencinin içindeki stres zaten yüksekken, dışarıdan gelen baskı ve telaş bu durumu artırabilir. Mümkün olduğunca dengeli ve huzurlu bir atmosfer sağlanmalıdır .Sınav saatine az kala, öğrencinin konuşmak ya da susmak istemesi tamamen doğaldır. Böyle anlarda öğüt vermek yerine sadece yanında olmak, ihtiyaç duyarsa dinlemek en büyük destektir.
Sürekli sınavdan konuşmak, sınavı tek konu haline getirmek yerine, günlük ve rahatlatıcı sohbetler tercih edilmelidir. Bu, öğrencinin zihnini dengelemeye yardımcı olur. Sınavın hayatın tamamı olduğu izlenimi yaratılmamalıdır. “Bu sınav her şeyi belirleyecek” gibi baskı cümlelerinden uzak durulmalıdır.
Kısaca: Aile Nasıl Destek Olmalı?
“Yanındayız. Ne olursa olsun seni seviyoruz.”
“Bu bir sonuç değil, bir adım.”
“Sen yeterince emek verdin, şimdi sadece sakin ol.”
Bu tür cümleler, öğrencinin sınav öncesi en çok ihtiyaç duyduğu şey olan içsel güveni ve duygusal desteği sağlar.
–
Psikolog Ecem İLHAN
