14 KASIM DÜNYA DİYABET GÜNÜ

“Diyabet ve Esenlik”

          Diyabet (Şeker hastalığı) ve kalp damar hastalıkları dünya çapında önde gelen ölüm nedenleri arasındadır. Bu durum; bireyler, sağlık sistemleri ve toplumlar üzerinde büyük bir yük oluşturmaktadır. Avrupa’da 60 milyondan fazla kişi diyabetle yaşamakta olup bunların 32 milyonu Avrupa Birliği’nde bulunmaktadır. Avrupa Birliği’nde 60 milyondan fazla kişi de kalp damar hastalıkları ile yaşamaktadır.

          Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun projeksiyonlarına göre 2045 yılına gelindiğinde her 8 yetişkinden 1’i, yani yaklaşık 783 milyon kişi diyabet hastası olacak; bu da %46’lık bir artış anlamına gelmektedir. Diyabetin hastalığının gerek kendisi gerekse kontrolsüz diyabet sebebiyle gelişen komplikasyonlar (hastalığa bağlı gelişen istenmeyen etkiler) neticesinde bireylerin hayatları ciddi manada etkilenmektedir. Tüm bu sebeplerle 1991 yılından beri her yıl 14 Kasım tarihi Dünya Diyabet Günü olarak kutlanmaktadır. Dünya Diyabet Günü 2024-2026 yıllarının teması “Diyabet ve Esenlik”tir. Esenlik sözünden de anlaşılacağı üzere diyabet bakımına uygun erişim ve destek ile diyabetli herkes iyi yaşama şansına sahiptir.

          Risk Faktörleri Nelerdir?

          Diyabetli yetişkinlerin 4’te 3’ü düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamakta. Diyabetli kişilerin %90’ından fazlasında sosyoekonomik, demografik, çevresel ve genetik faktörlerden kaynaklanan tip 2 diyabet vardır. Tip 2 diyabetin artışına katkıda bulunan başlıca faktörler şunlardır:

• Kentleşme
• Yaşlanan bir nüfus
• Azalan fiziksel aktivite seviyeleri
• Yanlış beslenme alışkanlıkları
• Aşırı kilo ve obezite yaygınlığının artması

         Ancak, tip 2 diyabet için önleyici tedbirler alarak ve tüm diyabet tipleri için erken teşhis ve uygun bakım sağlayarak diyabetin etkisini azaltmak mümkündür. Bu önlemler, diyabeti olan bireylerin komplikasyonlardan kaçınmasına veya bunları geciktirmesine yardımcı olabilir.

        Korunmak Mümkün mü?

        Tip 2 diyabet riskini azaltmak dengeli beslenmeyi ve düzenli fiziksel aktiviteyi içerir. Aşırı kilo ve obezite riski artırdığından sağlıklı kiloyu korumak çok önemlidir. Küçük bir kilo kaybı bile büyük bir fark yaratabilir. Özellikle bir veya daha fazla risk faktörüne sahip kişiler için düzenli taramalar ve kontroller, erken belirtileri tespit edebilir ve bireylerin tip 2 diyabetin başlamasını geciktirmek veya önlemek için gerekli değişiklikleri yapmasına yardımcı olabilir.

         Ülkemizde Diyabet için Neler Yapılıyor?

         1994 yılında Sağlık Bakanlığı önderliğinde “Ulusal Diyabet Programı” adı ile geliştirilen program uygulamaya konulmuş ve halen Türkiye Diyabet Programı olarak yürütülmektedir. Programda diyabetle etkin mücadele edilebilmesi için ulaşılması gereken 5 amaç belirlenmiştir. Bu amaçlar;

• Etkin diyabet yönetimi için politika geliştirmek ve uygulamak,
• Diyabetin önlenmesini ve erken tanı konmasını sağlamak,
• Diyabet ve komplikasyonlarının etkin tedavisini sağlamak,
• Çocukluk çağında diyabet bakım ve tedavisini geliştirmek,
• Tip 2 diyabet ve obeziteyi önlemek, diyabet ve diyabet programını etkin bir şekilde izlemek ve değerlendirmektir.

        Her bir amacın hedefine ulaşması için stratejiler ve somut eylemler önerilmiştir. Türkiye Diyabet Programı, diyabetin en önemli risk faktörü olan obezitenin önlenmesi amacıyla yürütülen “Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı” ile de desteklenmektedir.

*

Afşin İlçe Sağlık Müdürlüğü