Bilindiği üzere 17 Ağustos 1999 tarihinde, saat: 03.02 de Marmara bölgemizde 7.4 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiş ve 45 saniye süren bu sarsıntı neticesinde binlerce bina yıkılmış, resmi kayıtlara göre 17.480 canımızı kaybetmiştik. Ayrıca 16 milyar dolar civarında gayri safi milli hâsıladan kaybımız olmuştu. Aslında insanları öldüren deprem değildi. Bildiğimiz kadarıyla bir fabrikanın gece bekçisi, sarsıntı nedeniyle panikle kaçarken deprem nedeniyle açılan bir çukura düşerek hayatını kaybetmişti. Hatırımızda depremin sebep olduğu ölüm sadece bu ölüm olarak kalmıştı. Diğer binlerce insanı maalesef deprem değil BİNALAR öldürmüştü.
Bu olay bize toplum olarak afetler özelinde depreme karşı ne kadar çaresiz ve hazırlıksız olduğumuzu gösterdi. Devlet hazır değildi! Kurumlar hazır değildi! STK’ lar hazır değildi! Üniversiteler hazır değildi! Yerel yönetimler hazır değildi! Velhasıl vatandaş hazır değildi! Şoka girdik, sarsıntı yaşadık! Enkaz altında günlerce yardım bekleyerek ölen insanların acılı, hazin hikâyelerini dinledik. Kim, nerede, nasıl ve ne şekilde olaya müdahale edecek, neyi, nasıl yapacak belli değildi. Aniden karşımıza çıkan bu hadise karşısında savunmasız, dirençsiz, güçsüz ve refleks gösteremeyecek kadar aciz kalmıştık.
Yıllardır üzerimizden atamadığımız ve birçok değerimizi yitirdiğimiz felaket sonunda, Türk Milleti olarak birtakım çıkarım ve kazanımlar edindik.
-Örneğin, arama ve kurtarma anlamında profesyonel ekip ve donanım eksikliği,
-Çok sayıda zayıf, çürük ve kaçak bina stokumuz olduğu,
-Ulusal Koordinasyon ve Müdahale planı eksikliği olduğu görüldü, tespit edildi.
Bunun gibi eksik ve aksaklıkları çoğaltabiliriz. Ancak devlet vatandaşın bu gibi durum ve zamanlarda özellikle enkaz altında kalanların kurtarılması ile “NEREDE BU DEVLET!?” feryadına cevap vermek adına; ilk etapta birkaç ilde bulunan sivil savunma arama ve kurtarma birlik müdürlüklerini 2001 yılında Türkiye’nin 11 ayrı iline yayarak çoğalttı. Afet ve acil durumlara müdahale anlamında kurulan Sivil Savunma Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri bu alandaki boşluğu doldurdu ve uzman personeliyle kamu/sivil arama kurtarma ekiplerini yetiştirerek belli bir farkındalık sağladı. Bunun meyvelerini özellikle Van depreminde ve sonraki birçok olayda topladı. Tabi ki bu olması gereken ve çok önemli bir hamleydi ancak devletin görevi enkaz altında kalanları kurtarmanın yanında binaların yıkılmamasını da sağlamaktı!
İçinde yaşadığımız yerleşkelerin bu olumsuz durumu bizi harekete geçirdi ve kentsel dönüşümü başlattık. Çünkü birçok binamızın bir sarsıntıyla tepemize inmemesi için dönüştürülmesi gerekiyordu. Bu nedenle birçok büyük kentimizde TOKİ tarafından kentsel dönüşüm hamleleri yapıldı, yapılıyor, yapılacak.
Bu satırlar 2020 yılında Ekin yayınevinden çıkan “ORTAK PAYDAMIZ AFETLER ” isimli kitabımızdan alınmıştır. 17 Ağustos 1999′ dan 6 Şubat 2023 ‘ e değişen ya da iyileşen bir durumumuz var mı!?
Taktiri sizlere bırakıyor afetsiz günler diliyorum.
*
HÜSEYİN KANZA
