Lösemi (Kan Kanseri), normalde farklı tiplerde kan hücrelerine dönüşecek olan hücrelerden köken alan ve
çocukluk çağında en sık görülen kanserdir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Uluslararası Kanser Araştırmaları
Kurumu (IARC) verilerine göre; 2022 yılında Dünyada 0-14 yaş aralığında 64.566 vaka sayısı ile çocukluk
çağında görülen tüm kanserlerin üçte birini (%31,9) oluşturmuştur. Ülkemizde de dünya ile benzer biçimde
tüm çocukluk çağı kanserlerinin yaklaşık üçte birini (%34,3) lösemiler oluşturmaktadır.
Lösemi zamanla yarışan bir hastalıktır ve erken tanı bu yüzden çok önemlidir. Lösemiye neden olan atipik
hücrelerin üreme hızları, diğer kanser türlerindeki hücrelerin üreme hızlarına göre çok daha hızlıdır ve
tümör yükünü saatler içinde katlayarak artırırlar. Bu da hastanın hayatını ciddi şekilde tehdit edebilir.
Akut lösemide tanı ve tedavi uygulamalarındaki yenilikler, destek tedavilerinin gelişmesi ve daha etkili
ilaç birlikteliklerinin uygulamaya girmesi gibi son yirmi yıldaki gelişmeler; hastaya özgü tedavilerin
seçilebilmesini ve daha uzun süre yaşama şansı verirken diğer yandan daha az kemoterapi toksisitesi
sağlamaktadır. Bazı lösemi tiplerinde hasta çocukların %80-90’ı tekrarlama olmadan, 5 yıl süre ile sessiz
kalabilmekte ve bu hastaların tamamen iyileşmesi ile sonuçlanabilmektedir.
Çocukluk yaş grubunda Lösemi, başlangıç evresinde bulgu verebileceği gibi ender olarak ilk dönemlerinde
bariz bulgu vermeden de seyredebilir.
Tanı
Löseminin erken teşhisi için yaygın olarak kullanımı önerilen bir kan tetkiki veya diğer tarama testleri
bulunmamakta olup çocuklarda nüfusa dayalı tarama programlarını destekleyen yüksek kalitede kanıt
yoktur. Çocuğun doktora gitmesini sağlayacak belirtilere yol açtığında çocukluk çağı lösemilerine tanı
konabilmektedir. Başvuru sonrası hekimler tanı koyma sürecinde lösemiye işaret edebilecek kan testlerini
uygularlar. Lösemileri erken saptamanın en iyi yolu, söz konusu hastalığın olası belirtilerini gözden
kaçırmamaktır. Dolayısıyla ebeveynlerin farkındalığının artması hayat kurtarıcı rol oynamaktadır.
Tanı, esasen hastanın şikâyet ve muayene bulguları değerlendirilirken lösemi ihtimalinin göz önünde
bulundurulmasına dayanır. Çocukluk çağı lösemilerinin en sık başvuru bulgularının hastayı ilk gören
hekim tarafından bilinir olması hastanın vakit kaybetmeden tanı ve tedaviye ulaşmasını sağlamada en
önemli faktördür.
Erken tanı 3 bileşenden oluşur:
· Ailelerin ve birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcılarının hastalığın belirtilerine ilişkin
farkındalığı
· Doğru ve zamanında klinik değerlendirme, tanı ve evreleme (kanserin ne ölçüde yayıldığının
belirlenmesi)
· Hızlı tedaviye erişim için bilgilendirme ve yönlendirme.
Lösemi şüphesi sonrasında yapılacak kan testleri ile tanı netleştirilebilir. Ardından kemik iliği
aspirasyonu/biyopsisi, özel kan testleri ve genetik testler yapılabilir
Lösemi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
· Kansızlık (anemi)
· Enfeksiyonlara yatkınlık, sık hastalanma, yüksek ateş

2
· Çeşitli kanamalar (burun kanaması, diş eti kanamaları, cilt altı kanaması gibi), ciltte sık sık
çürük/morluk oluşumu, kesik oluştuğunda kanamanın güçlükle durdurulması
· İştahsızlık, kilo kaybı
· Dalak ve/veya karaciğerde büyüme
· Lenf düğümlerinde şişlikler (ciltte ele gelen yumrular)
· Halsizlik, solukluk, çabuk yorulma, çarpıntı
· Kemik ve eklemlerde ağrılar, şişlik ve hareket kısıtlılığı
· Çocukluk çağı kanserlerinin genetik nedenleri kanserli çocukların yalnızca küçük bir kısmında
geçerlidir.
Yukarıda sayılan belirtilerden birçoğunun lösemi dışı herhangi başka bir sebepten de kaynaklanabileceği ve
aslında bu ihtimalin daha yüksek olduğu unutulmamalıdır. Ancak, anılan belirtilerin var olması halinde bir
hekim tarafından kontrol edilerek olası nedenin saptanması ve tedavinin düzenlenmesi önem arz etmektedir.
Tedavi
Lösemi genellikle kemoterapi ile tedavi edilmektedir. Gerekli olduğu durumlarda kemik iliği nakli,
radyoterapi gibi tedaviler de kullanılmaktadır. Hedefe yönelik tedaviler, moleküler düzeyde yürütülen
laboratuvar çalışmaları ve görüntüleme teknolojisindeki gelişmeler tedavi başarısını etkileyen diğer faktörler
arasında yer almaktadır. Çocuklarda lösemi tedavisi, Ülkemizde Genel Sağlık Sigortası kapsamında olup
ücretsiz yapılmaktadır.
Çocuklarda, özellikle akut lösemilerde hastalığın tamamen tedavi edilme oranı çok yüksektir. Diğer
lösemilerde de sağkalım oranları yüksektir. Ülkemizin verilerinin de yer aldığı Küresel Kanser Sağkalım
Eğilimleri Sürveyansı (CONCORD-3) çalışmasına göre; akut lenfoblastik löseminin 5-yıllık sağ kalım oranı
%80.9 olarak bulunmuştur.
Önleme
Çocukluk çağı lösemilerinin, yaşam tarzı ve çevre ile ilgili olası sebepleri çok azdır. Bu nedenle çoğu
durumda anne-baba ve çocukların bu kanserleri önlemek için bireysel bazda yapılabilecekler sağlıklı yaşam bileşenleri sınırlıdır

*

                           AFŞİN İLÇE SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ